Kaboel
Afghanistan en de taliban
Hoewel ik eigenlijk vind dat Haïti te weinig media-aandacht krijg, heb ik toch gekozen voor het nieuws van de week. Als je ergens iets van weet, moet je proberen de juiste dingen te zeggen. Als je ergens niet zo veel van weet moet je de juiste vragen stellen. Vorige week zat ik meer op de eerste lijn, nu meer op de tweede. Niemand zit overigens ooit volledig op de eerste lijn, dus het stellen van de juiste vragen is voor iedereen altijd een heel goed idee. Ik doe een beroep op u, om mijn inzicht in dit lastige onderwerp te verbreden. Ik stel een paar vragen, en reageer alstublieft onder vermelding van de vraagnummers.
De Amerikaanse militaire aanwezigheid duurde van 2001 tot 2021. In Afghanistan zaten van 2006 tot en met 2010 Nederlandse militairen en gedurende gehele Amerikaanse aanwezigheid heeft Nederland ondersteunende taken uitgevoerd. Ca. 30.000 militairen zijn er totaal geweest, waarvan er 25 niet levend terugkwamen. De Verenigde Staten verloren 2.442 militairen.
Een samenvatting van de ontwikkelingen: nog voordat de Amerikanen vertrokken zijn, overlopen de taliban het land (ja echt, dit woord is een meervoud en wordt met een kleine letter geschreven!). Het leger biedt geen weerstand en president Ghani zit in de Emiraten. De Amerikanen houden nog even de controle over de luchthaven, maar de taliban controleren de toegangswegen. Mensen die iets te vrezen hebben kunnen niet weg. Eén grote chaos.
De taliban waren al eens aan de macht, van 1996 tot 2001, en dat was een moslimextremistisch schrikbewind, waarbij de sharia gold en onderdak werd geboden aan o.a. Al Qaida. De taliban zijn sinds 2001 nooit helemaal weggeweest en hebben langzaam hun areaal weer uitgebreid. Nou ja, op het einde ging het heel snel.
Dit is niets nieuws, dit weet u allemaal al.
Afghanistan en Nederland
Allereerst, wat is de overeenkomst tussen de volgende thema’s?
- hoogwaterveiligheid in Nederland
- gaswinning in Groningen
- Hawija
- de toeslagenaffaire
- de klimaatdoelstellingen
- € 1.000 belastingvoordeel
- de woningnood
- de coronacrisis
- … (vul maar aan) …
- Afghaans personeel van de Nederlandse militairen en ambassade (o.a. tolken)
Deze vraag is
makkelijk en zal ik zelf beantwoorden: inconsistent beleid, vertragen, loze
beloftes, incompetentie, doofpotten maar vooral het volledig ondergeschikt
maken van belangen van individuele burgers aan de eigen bestuurlijke
arrogantie. Voor dit laatste punt zie bijvoorbeeld: https://www.ad.nl/politiek/nederland-laat-grove-steken-vallen-in-afghanistan-volgende-zwarte-bladzijde-in-geschiedenis~aa6b361e/
Twee dagen nadat de taliban Kaboel hebben ingenomen, ‘versoepelt’ de Nederlandse regering de procedures voor de Afghaanse tolken. Dus vraag is:
(1) Waarom
reageert de Nederlandse regering zo traag op de ontwikkelingen in Afghanistan?
Elke eventuele
gelijkenis met bestaande personen berust niet op toeval.
OK, deze binnenkomer gaat niet over Afghanistan maar over het Nederlandse kabinet, dus we gaan snel naar vraag 2.
De opmars van de taliban
Wat de Russen niet lukte, wat de Amerikanen niet lukte, wat de Afghaanse regering niet gelukt is, lijkt voor een rebellengroep een zacht eitje. Hoe groot is die club? De schattingen lopen van 80.000 tot 200.000 strijders. Is dat veel op een bevolking van 38 miljoen in een land zo groot als Duitsland, de Benelux en een derde van Frankrijk? En is het land voor hun ook niet net zo onherbergzaam als voor de Russen (destijds) en de Amerikanen (recent)?
Mijn vragen zijn dus:
(3) Hoe werkt de economie van de taliban? Hoe wordt deze club gefinancierd en bewapend?
Natuurlijk heb ik wel naar een antwoord gezocht (https://eenvandaag.avrotros.nl/item/ze-hebben-diepe-zakken-lijkt-het-dit-zijn-de-5-belangrijkste-inkomstenbronnen-van-de-taliban/), maar er moet meer over te zeggen zijn. Ik vind dit niet zo overtuigend. Zijn er geen grotere externe krachten in het spel waar te weinig aandacht voor is?
De buren van Afghanistan
De regio blinkt
niet uit in mensenrechten en democratie. Van alle buurlanden zal in Pakistan de
grootste en in India de geringste steun voor de taliban te vinden zijn. In sjiitisch
Iran, zelf een moslimfundamentalistisch land, zal niet veel sympathie voor de
soennitische taliban te vinden zijn. In Saoedi-Arabië, geen buurland, des te
meer (zie vraag 3), daar kwam (2014-2019) ook veel geld en steun voor IS
vandaan, een organisatie in meerder opzichten vergelijkbaar met de taliban (https://nl.wikipedia.org/wiki/Islamitische_Staat_(in_Irak_en_de_Levant)).
Afghanistan
en zijn buurlanden
Opportunistisch China, zoals altijd, is als beste voorbereid en spreekt in de eerste week van complete chaos al uit, dat het de taliban mogelijk zal erkennen als ze de Oeigoeren met rust laten en Chinese investeringen in de mijnbouw toestaan. China kijkt verlekkerd naar de grondstoffen. De noordelijke autoritaire stan-landen, voormalige Sovjetstaten, willen vooral geen gesodemieter in eigen land. Dat geldt ook voor Rusland, dat deze landen als zijn achtertuin beschouwt. Rusland leert van China en denkt daarbij mogelijk aan een lucratieve wapenexport (voor dit laatste heb ik geen bronnen, maar is mijn eigen hypothese).
Wie kan me meer vertellen:
(4) Hoe stonden
de buurlanden de laatste 20 jaren in de kwestie Afghanistan, en hoe staan ze nu
tegenover de taliban? Is er ooit een gezamenlijk initiatief geweest om zich met
de kwestie te bemoeien?
Afghanistan en de Verenigde Staten
Er zijn weinig landen die verder weg van Afghanistan liggen dan de VS. De landen liggen zelfs exact tegenover elkaar, maar beide op het noordelijk halfrond. De VS vielen Afghanistan in 2001 binnen na de aanslagen van 11 september en verdreven de taliban (deels) uit het land. Aanleiding was het feit dat Al Qaida vanuit Afghanistan deze aanslagen voorbereid had. Aan het hoofd stond Osama Bin Laden, de bekende Saoedische terrorist (https://nl.wikipedia.org/wiki/Osama_bin_Laden), die in 2011 door Amerikaanse commando’s in Pakistan gedood werd.
Wereldkaart
met gespiegelde wereldkaart (bron: https://www.geodatos.net/en/antipodes)
De door de Amerikanen in stand gehouden regeringen Karzai en Ghani blonken niet uit in effectief bestuur, daadkracht, democratie, zelfredzaamheid en visie op de toekomst van het land. De VS verloren 2.442 militairen en de oorlog leverde 20.666 gewonden op. De oorlog heeft hen 816 miljard dollar gekost (https://www.hln.be/buitenland/de-hallucinante-kost-van-de-oorlog-in-afghanistan-meer-dan-800-miljard-dollar-en-duizenden-amerikaanse-militairen-gesneuveld~aad071b5/). Dat de Amerikanen het na 20 jaar helemaal zat zijn en vertrekken is begrijpelijk.
(5) Was er een betere exit-strategie denkbaar, en zo ja welke?
(6) De VS, Rusland en China zijn rivaliserende wereldmachten, maar delen wel een gezamenlijke afkeer van moslimfundamentalisme. Dit geldt ook voor Europa (dat op het wereldtoneel overigens nauwelijks meedoet). Hadden de grootmachten der aarde elkaar op het punt Afghanistan kunnen vinden om tot een gezamenlijke oplossing te komen? Al deze landen zitten in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.
(7) Waarom is Afghanistan voor de Amerikanen zo’n kostenpost geworden? Hadden de VS ook geen verdienmodel van hun bezetting van kunnen maken? Ik zeg niet dat ze hadden moeten doen, maar ze hebben wel 20 jaar de kans gehad om daar ook economisch gewin uit de situatie te halen. En nu gaat China het doen en blijven de Amerikanen met een kater en een nog hogere staatschuld achter.
Afghanistan en de Verenigde Naties
In vervolg op vraag (6): Van de Verenigde Naties hebben we weinig actie gezien. Zelfs een week voor de val van Kaboel, kwamen de VN niet verder dan bezorgdheid uitspreken (https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/08/06/de-vn-veiligheidsraad-is-ongerust-over-ontwikkelingen-in-afghani/ ).
De lijst van VN-interventies is lang (https://nl.wikipedia.org/wiki/VN-vredesmacht), maar Afghanistan staat er niet op. Daarom mijn afsluiter:
(8) Was een
troepenmacht van de VN, of zelfs de facto bestuur van de VN (zoals op Haïti) een
reële optie geweest? Of is dit een illusie? Is dit concept eigenlijk ooit wel een
succes geweest?
Een poging tot antwoord op twee van je vragen:
BeantwoordenVerwijderen2. Ik denk dat de taliban succesvol zijn omdat ze uit de lokale bevolking voortkomen en hetzelfde geloof hebben, al is het dan een radicale vorm. Buitenlandse troepen, zelfs hebben ze nobele bedoelingen, zullen altijd op argwaan stuiten en de cultuur minder goed begrijpen. Bovendien zijn lokale strijders bereid een hogere prijs te betalen, omdat het hun eigen land betreft. De Afghanen weten dat: buitenlandse troepen zijn passanten, de taliban are there to stay.
7. Ik denk dat de Amerikanen het nog moeilijker zouden hebben gehad in Afghanistan als ze er een verdienmodel van hadden gemaakt - en dat voelden ze zelf waarschijnlijk ook wel aan. Hun doel was terrorisme bestrijden en dat mocht wat kosten. De Chinezen gaan het land natuurlijk wel economisch uitbuiten, maar die bemoeien zich dan weer niet met de politiek, althans niet zo zichtbaar. Dat werkt (vanuit Chinees perspectief) prima.
Dank je, Christiaan!
VerwijderenKan ik me ergens op je blog abonneren? Ik kreeg geen melding van de Afghanistan-post, ik zag 'm omdat ik zelf dacht: het is weer zaterdag geweest, zou Douwe weer wat geschreven hebben? Ik vrees dat ik daar niet elke zondag aan denk ;-)
VerwijderenDeze reactie is verwijderd door de auteur.
VerwijderenChristiaan, als je een Google-account hebt, kun je via Blogger (dat is een Google-app die je dan ook hebt) via leeslijst een notificatie instellen. Zie hier de instructie: https://support.google.com/blogger/answer/99761?hl=nl#zippy=%2Cvia-de-volgers-gadget-van-de-blog%2Cvia-het-blogger-dashboard .
VerwijderenIk vind het wel een beetje omslachtig, maar ik heb het niet ontworpen. De URL die je moet invullen is: https://zaterdag-met-meijer.blogspot.com/