1 T€ en de welvaartsparadox
Het is officieel. In 2023 is het Nederlandse BNP door de
grens van 1
biljoen euro gestegen. Het is zonder meer indrukwekkend te noemen het 133e
land in oppervlakte de 18e economie van de wereld is en in het
beperkte gezelschap van de 1T€-plussers
zit.
Los van het getal is het ook indrukwekkend hoe dit kleine
land zijn geld verdient. Dat Nederland na de Verenigde Staten de tweede
grootste landbouwexporteur ter wereld is, is niet te bevatten. Ook is ons
land de grootste vleesexporteur
van Europa en de grootste bloemenexporteur ter wereld (hoewel internationaal
de vraag afneemt). En voordat je denkt dat Nederland een groot boerenbuitengebied
is, nee: de absolute
wereldtop van de chipsindustrie bevindt zich ook in ons land.
Het BBP
per capita staat wereldwijd op nummer 22, vrijwel op gelijke hoogte met Saoedi-Arabië.
Tegelijk hebben we de grootste
pensioenpot per capita en de zesde in absolute zin ter wereld (data 2018,
recentere data heb ik niet gevonden) en hebben we als een van de weinige landen
ter wereld een dalende
staatsschuld. Het kapitaal klotst tegen de plinten en kan bijna geen
bestemming vinden.
Is dit allemaal niet geweldig? Wie mij kent, begrijpt dat
deze indrukwekkende superlatieven in crescendo een inleiding zijn. Een inleiding
op enkele andere feiten die aanzienlijk minder vrolijk stemmen.
Nederland is het dichtstbevolkte
land van Europa. Je zou kunnen zeggen: de economie is te succesvol, want er
zijn meer banen dan mensen en aan alle kanten is er gebrek aan ruimte. De druk
op arbeidsmigratie is daardoor groot. Tegelijk willen we de economie niet op de
handrem zetten, want de
vergrijzing vraagt dringend om zorg en nieuwe betalers van AOW- en
pensioenpremies. We vinden het zo belangrijk dat we zelfs bereid zijn onze
eigen taal in het hoger onderwijs op te offeren en de komst van hoogopgeleide arbeidsmigranten
te subsidiëren, terwijl we asielzoekers die voor oorlog vluchten, in Ter
Apel laten verkommeren.
Alle sectoren krijgen de ruimte… Wat, ruimte? Nee, daar zit
een probleem. Er is te weinig ruimte. Het land barst uit zijn voegen en wil op
te weinig ruimte in te veel sectoren excelleren. Kunnen we hier wel mee
doorgaan?
Wat gaat er mis?
Dat we ons geen raad weten met de stikstofcrisis,
is geen nieuws. Laten we voor de verandering eens over de waterkwaliteit
hebben, die de
slechtste van heel Europa is. En laten we niet vergeten dat ons land waarin
dit economische wonder plaatsvindt, grotendeels onder zeeniveau, langzaam
wegzakt onder een stijgende zeespiegel en steeds heviger hoogwaters op de
rivieren. Maar we hebben toch de beste dijken? Welnu, een goed bewaard geheim
is dat 62% van onze dijken
niet aan de gestelde ondergrens voldoet.
En dan een van de grootste problemen van onze tijd: de
ongelofelijk toegenomen woningnood. Die trekt al de aandacht van de VN
die ons op de vingers tikken en slecht beleid verwijten. Inmiddels is dakloosheid
een groot probleem geworden.
Misschien zou je verwachten dat 13 jaren rechts beleid
tenminste het bedrijfsleven tevreden zou hebben gemaakt, maar zowel links
als rechts
worden grote zorgen over het ondernemersklimaat geuit.
Wie niet over het ondernemingsklimaat klaagt, dat zijn de drugscriminelen,
die het BBP waarschijnlijk nog groter maken dan de officiële statistieken laten
zien.
Hoe is het mogelijk dat we het materiële succes van onze
economie niet kunnen omzetten in het effectief oplossen van grote problemen? Existentiële
problemen zelfs! Nederland heeft toch een traditie van over de zuilen* heen met
elkaar problemen aanpakken en oplossen? Hebben we niet alle kansen om juist nu onze
voorspoed breder te delen en voor de komende decennia zeker te stellen, als we
nu de juiste keuzes maken?
* Hedendaagse vertaling: bubbels.
De welvaartsparadox
Wat zegt BBP eigenlijk? Is het een indicator voor welvaart van
de mensen? Laten we er eens naar kijken. Een paar feiten op een rij:
- We kunnen ten minste stellen dat het niet voor iedereen geldt. De millennials komen er bijzonder bekaaid vanaf en ervaren regelrechte uitsluiting van de woningmarkt.
- Bovendien weten wij allemaal dat twee inkomens in een gezinssituatie tegenwoordig onmisbaar zijn om rond te komen, zelfs als alles goed gaat. Twee generaties geleden was dat niet zo. Toen konden alleenverdienende vaders een huis kopen en een gezin onderhouden (los van wat we daar cultureel van vinden). Zijn we in de laatste 50 jaren rijker geworden? Ik vraag het me af.
- De ongelijkheid is in Nederland een van de grootste ter wereld geworden. Dat maakt dat de term BBP per capita geen enkele betekenis heeft, want het BBP wordt niet over 18 miljoen mensen verdeeld. We passeren de VS inmiddels rechts op dit punt.
- In Nederland leeft 8,3% onder de armoedegrens. Dat is wereldwijd zeker geen schandalig percentage, maar als we naar dit lijstje kijken, dan zien we dat Tsjechië op de beste plek staat (5,6%). Op ons BBP-lijstje zien we dat Tsjechië een middenmoter is (plek 55 versus 22 voor Nederland).
Het punt dat ik hiermee wil maken, is dat de relatie tussen
BBP en welvaart helemaal niet zo evident is. Het laatste punt laat bovendien
zien dat armoedebestrijding geen extreme economische prestaties vereist, maar
vooral goed beleid en een beetje politiek fatsoen. Dit zijn twee zaken waar ons
land ernstig tekort aan heeft.
Nog een interessante bron: https://allecijfers.nl/nederland/
Reacties
Een reactie posten