Over antisemitisme, oorlog nu en oorlog toen

Vooraf 

Nu Arjen Lubach voorlopig uit de lucht is voel ik de plicht weer iets meer van me te laten horen, al kan ik met afstand niet aan zijn stijl tippen (en moet ik het ook zonder team stellen 😉). Ik wilde het eigenlijk over de verkiezingswinst van Trump hebben, maar dat stel ik even uit door de gebeurtenissen in Amsterdam die ineens wereldnieuws werden. Ik werd vervuld met een emotie van afkeer, maar het was een andere afkeer dan die breeduit in alle media geventileerd werd, een afkeer die een niveau dieper zit. De emotie betrof noch de aanvallers, noch de slachtoffers, maar de wereld van vandaag als geheel en de hypocrisie van ons allemaal. Ik kon deze emotie niet goed plaatsen, noch onder woorden brengen, maar na een nachtje slapen ga ik toch een poging wagen.

Wat is er gebeurd?

De opmaat en de nasleep van de rellen naar aanleiding van de voetbalwedstrijd Maccabi Tel Aviv – Ajax staan in dit overzicht goed uiteengezet. Het ging er heftig aan toe, zoals op deze beelden te zien. Het is het verhaal van escalerend geweld, waarbij over en weer provocaties hebben plaatsgevonden en orde en gezag van de Amsterdamse politie tekortgeschoten is. De daders waren vooral jongeren (al dan niet op scooters) met een islamitische migratie­achtergrond van de tweede of derde generatie, zoals je dat politiek correct moet zeggen. De politie had het niet in de hand en dat is geen goede zaak.

Premier Schoof is hiervoor zelfs eerder van de EU-top in Boedapest teruggekeerd en trekt volledig het boetekleed aan.

Voor Benjamin Netanyahu kwam het incident als geschenk. Hij heeft er alles aan gedaan om hier maximaal voordeel politiek uit te halen en Nederland in een kwalijk daglicht te zetten. Hierbij werd aangekondigd dat de supporters met extra vliegtuigen uit Nederland ontzet zouden worden, alsof Nederland een falende staat is waar oorlog uitgebroken is. Dit is overigens niet gebeurd, het was een mediastunt.

 

Wat is er nog meer gebeurd?

Op 8 oktober 2024 is er nog veel meer gebeurd. Op diezelfde dag heeft Israël vele burgerslachtoffers in drie landen gemaakt: Syrië, Libanon en Gaza. Net als de dag ervoor. En de dag daarvoor en al die dagen ervoor. En vandaag. En morgen en nog vele dagen steeds weer.

Wat hebben we daarover in het nieuws gehoord? Niets. Waarom? Omdat het inmiddels een normale dag in het Midden-Oosten was. Onze normen zijn uit het lood geslagen. Sinds het begin van de oorlog zijn er gemiddeld 128 slachtoffers per dag gevallen (stand 15 augustus 2024 en voor zover bekend) en het gaat maar door. Maar het is geen nieuws meer. Maar het zijn elke dag nieuwe burgers die sneuvelen, dus het behoort elke dag opnieuw nieuws te zijn, totdat we er zo ziek van worden dat er misschien wel iets gebeurt.

Intussen mogen we niet vergeten dat het voornamelijk om vrouwen en kinderen gaat.

Deze oorlog heb ik al eens besproken, dat ga ik hier niet opnieuw doen. Ik hoef niet uiteen te zetten dat dat Hamas hoofdschuldige is aan het ontstaan ervan, en dat Israël hoofdschuldige is aan de disproportionele vergelding en het ontelbare aantal burgerslachtoffers sindsdien en niets aan de oplossing bijdraagt. En dat dit helaas nog generaties lang onopgelost zal blijven.

 

Wat is er niet gebeurd?

Stel je voor.

Op 8 oktober 2024 zijn er in Amsterdam rellen uitgebroken na een wedstrijd van FK Rostov – Ajax. Oekraïense demonstranten waren fel gekant tegen de komst van deze Russische supporters. Meerdere supporters zongen “Overwinning aan de Russische strijd” op de roltrappen en enkele trokken Oekraïense vlaggen weg. De Oekraïners vielen de Russische supporters aan. Het ging er heftig aan toe waarna enkelen naar het ziekenhuis afgevoerd moesten worden. Ten slotte werd de orde door de politie hersteld. Poetin sprak er schande van en kondigde aan twee vliegtuigen te sturen om zijn burgers uit het vijandige Nederland te ontzetten.

Hoe zou de beeldvorming bij dit fictieve incident zijn? Waar zou onze sympathie dan liggen? Heel anders! Welnu, mijn mening zou precies dezelfde zijn als nu: ik zou het geweld van de Oekraïense relschoppers veroordelen, kritiek op orde en gezag hebben, de veiligheid van de Russen garanderen, maar op geen enkele manier nederigheid tonen naar de supporters die slachtoffer van oplaaiende Russenhaat zouden zijn, net als in de Tweede Wereldoorlog toen de nazi’s miljoenen Russen omgebracht hebben. En al helemaal niet aan Poetin. Dat heeft er helemaal niets mee te maken. Iedereen zou zelfs wel met de Oekraïners meevoelen, hoewel ze over de schreef gingen.

 

Waar zit mijn ongenoegen?

Nu komt mijn equivalent van Arjens kutleven, maar ik kies liever andere woorden.

Mijn ongenoegen zit bij de proportionaliteit van de aandacht van politici en de media. En de beeldvorming van dit incident als antisemitische rel. En bij het (naar mijn overtuiging misplaatste) diepgewortelde schuldgevoel dat er in onze samenleving blijkbaar is als het om antisemitisme gaat. Waren het Joden die donderdagnacht onder vuur lagen? Of waren het Israëlische burgers? Of waren het Israëlische voetbal­supporters? Het woord dat je kiest, is direct bepalend voor de beeldvorming van dit incident. Ik kies voor de derde omschrijving. Het beeld dat vreedzame Israëlische burgers het slachtoffer waren van Nederlands groeiend antisemitisme vind ik misplaatst. En dat er een link met de oorlog in het Midden-Oosten is, is overduidelijk.

De omvang van het incident was, objectief gesproken, niet zo extreem als we wel eens in de geschiedenis van (voetbal)rellen meegemaakt hebben. Er waren wel gewonden, geen doden. Ik wil het geenszins bagatelliseren: dit soort rotzooi wil ik niet in mijn hoofdstad en de politie moet hier beter op voorbereid zijn en korte metten mee maken. Het is een kwestie van orde en gezag, die voortaan beter moet, maar die hersteld werd. Het is het kader waarin het geplaatst wordt, dat bepaalt dat het vrijdag de hele dag over niets anders ging en dat vind ik, objectief beschouwd, overtrokken.

Vervolgens is het niet te accepteren dat Netanyahu ons een lesje orde en gezag en moraliteit leert. Deze man zou ferm en assertief van repliek gediend moeten worden.

Tot slot ligt een deel van mijn pijn bij mijn eigen land. Waar ligt de bezorgdheid van onze bestuurders? Bij deze belaagde Israëlische voetbalsupporters? Ik denk het niet. Of bij de zoveelste burgerdoden die op dezelfde dag onder Israëlisch vuur gevallen zijn? Dat al zeker niet. Het interesseert ons blijkbaar geen mallemoer, want de slachtoffers van donderdag hebben niet eens de aandacht van de wereld gekregen. Wat wij belangrijk vinden is hoe onze buurlanden over ons denken. Het gaat om de Nederlandse reputatie, niets anders.

Welnu, als het dan echt alleen daarom gaat, dan heb ik het volgende advies. Geef een persverklaring met rechte rug en houd het bij de feiten. Er zijn wederzijdse provocaties geweest. Geef toe dat de zaken uit de hand gelopen zijn, dat de politie het nu onder controle heeft, dat de gewonden in het ziekenhuis goed verzorgd worden en dat hun veiligheid gegarandeerd wordt, dat de daders vervolgd worden en noem geen oorlog, noem geen antisemitisme, maar houd het bij herstel van orde en gezag. Daarmee laat je een veel betere indruk achter voor de internationale pers dan met de hypocritische publieke huilpartij over schande en schaamte die nu heeft plaatsgevonden. Denk nog maar even terug aan de hypothetische rel tussen de Russen en Oekraïners in Amsterdam. Die zou ongeveer zo eindigen.